Bilimsel Temeli

Yüksek enerjili elektromanyetik dalgalar (ışınım) pek çok malzemeye nüfuz edebilirler. Belli bir malzemeye nüfuz eden ışınım malzemenin diğer tarafına konan ışınıma duyarlı filmleri de etkileyebilir. Bu filmler daha sonra banyo işlemine tabi tutulduklarında ışınımın içinden geçtiği malzemenin iç kısmının görüntüsü ortaya çıkar. Bu görüntü malzeme içindeki boşluklar veya kalınlık / yoğunluk değişiklikleri nedeniyle oluşur. Malzemenin içinin bu şekilde görüntülenmesi Radyografi olarak adlandırılır. Eğer malzemenin arka tarafına film yerine bir dedektör konup malzemeden geçen ışınım toplanarak bir monitöre aktarılırsa bu teknik te Radyoskopi olarak adlandırılır.

 Uygulama Alanları

Metalik veya metalik olmayan bütün malzemelerde beklenen hacimsel ve yüzey hatalarının tespiti için kullanılabilir.

Sınırlamalar

Muayene parçasının kalınlığı kullanılacak ışınım kaynağının cinsine bağlı olarak belli değerleri aşamaz. Çeşitli ışınım kaynakları için uygun malzeme kalınlık aralıkları uygulama standardlarında verilmiştir. Kalınlık sınırlaması dışında her türlü malzemeye uygulanabilir. Operatörün eğitimi ve tecrübesi çok önemlidir. Muayene parçasının her iki yüzeyine de ulaşılabilir olması gerekir. Muayene için kullanılacak donanım diğer metotlara kıyasla daha pahalıdır. En çok da radyasyon güvenliği konusunda dikkatli çalışma gerektirir.

Uygulama

Radyografik muayene için çeşitli ışınım kaynakları kullanılabilir. Bu kaynaklar X-ışını tüpleri veya Gama ışını üreten izotoplar olabilir. Endüstriyel radyografide kullanılan X-ışını enerji aralığı genellikle 50 kV -350 kV arasındadır. Işınlama enerjisi ışınlanacak malzemenin cinsine ve kalınlığına bağlı olarak değişir. En çok bilinen ve kullanılan gama kaynakları ise Ir 192, Co 60′tır. Bunlardan başka Se 75, Yb 169 Tm 170 gibi izotoplar da endüstriyel radyografi alanında kullanılmaktadır.

Muayenelerin sağlıklı ve güvenilir sonuçlar verebilmesi için standardlara göre yapılması gerekir. Bu standardlar malzeme cinsine ve/veya ürün türüne göre hazırlanmıştır. Ayrıca muayenenin yapılışına yönelik uygulama standardları ile kabul seviyelerinin verildiği uygulama standardları vardır. Muayene parçasının özelliklerine göre uygun standardlar belirlenerek muayene yapılır.

Kullanılan EN ve ISO Standardları

Genel:

EN 444 – Tahribatsız muayene-Metalik malzemelerin X ve gama ışınlarıyla radyografik muayenesi için genel prensipler
EN 462-1 – Tahribatsız muayene-Radyografların görüntü kalitesi -Bölüm 1: Görüntü kalite göstergeleri (Tel tipi)-Görüntü kalite değerinin tespiti
EN 462-2- Tahribatsız muayene-Radyografların görüntü kalitesi – Bölüm 2: Görüntü kalite göstergeleri (Kademeli/delik tipi)-Görüntü kalite değerinin tespiti
prEN ISO 19232-3 (Eski EN 462-3) – Tahribatsız muayene-Radyografların görüntü kalitesi – Bölüm 3: Demir esaslı malzemeler için görüntü kalite sınıfları
prEN ISO 19232-4 (Eski EN 462-4) – Tahribatsız muayene-Radyografların görüntü kalitesi – Bölüm 4: Görüntü kalite değerleri ve görüntü kalite çizelgelerinin deneyle değerlendirilmesi
prEN ISO 19232-5 (Eski EN 462-5) – Tahribatsız muayene-Radyografların görüntü kalitesi – Bölüm 5: Görüntü kalite göstergeleri (Çift telli tip)-Toplam yarı gölge değerinin tespiti

Kaynaklar:

EN 1435 – Kaynakların tahribatsız muayenesi-Kaynaklı birleştirmelerin radyografik muayenesi
EN 12517 – Kaynakların tahribatsız muayenesi-Kaynaklı birleştirmelerin radyografik muayenesi-Kabul seviyeleri

Dökümler:

EN 12681 – Döküm-Radyografik muayene

Çelik borular:

EN 10246-10 – Çelik boruların tahribatsız muayenesi-Bölüm 10: Dikişsiz ve kaynaklı çelik borularda kusurlar için radyografik muayene